Citadel Diest

Van introvert verdedigingsbolwerk naar publieke ontmoetingsplek

De kerngedachte van het ontwerp is om de citadel, oorspronkelijk gebouwd als een gesloten structuur, om te vormen tot een open plek die functioneert als katalysator voor de verdere groei van Diest. We behouden de bestaande hoofdtoegang via de Zichemse poort, die via de 'zigzagroute' aansluit met de stad en een logisch verlengde vormt van de culturele as Begijnhof-Warandepark-Grote Markt-Allerheiligenkapel.

Vanaf deze toegang ontwierpen we een publieke doorsteek die het paradeplein, het centrale hart van de citadel, verbindt met het café en het onthaal/infopunt. Deze doorsteek functioneert als startpunt voor een uitgebreide belevingsroute door het monument, die op een spontane, laagdrempelige manier inzicht geeft in de opbouw en werking van de historische citadel.

De publieke belevingsroute

Onze belevingsroute leidt bezoekers vanuit het paradeplein via enkele doorsteken naar de tenailles (buitenruimtes). Zo kan in de toekomst voor elke vleugel een heldere verbinding tussen het centrale plein en de omliggende buitenruimtes gemaakt worden.

De kazematten in de tenailles kunnen dienen als tijdelijke tentoonstellingsruimte. Aan de achterzijde van de tenailles plaatsen we trappen naar het natuurlijke daklandschap, waardoor de architectuur rond het paradeplein intact blijft. 

De route maakten we compleet door een beeldbepalende monumentale trap - en lift - op de huidige 'geamputeerde' kopse zijde van het citadelgebouw te plaatsen. Deze ingreep verwelkomt niet alleen bezoekers, maar geeft het abrupt afgesneden gebouw ook een nieuw architecturaal eindpunt. 

Daklandschap als belevingsplek

Het daklandschap laat bezoekers de indrukwekkende omvang en gelaagdheid van de site ervaren. Het biedt een cultuurhistorische beleving met strategisch geplaatste uitkijkpunten die het profiel van het gebouw, de droge gracht en andere historische elementen duiden. Daarnaast zorgt het voor een natuurbeleving die de waardevolle bestaande vegetatie versterkt. Bezoekers kunnen er actief genieten via wandel- en looppaden, of zich laten inspireren door een kunstroute met ruimte voor tijdelijke en permanente installaties van de academie.

In de herbestemming krijgt het complex een doordachte invulling waarbij de verschillende functies zowel autonoom als versterkend kunnen opereren dankzij de overlappende zones en gedeelde ruimtes:

Het café vormt het laagdrempelige hart van het complex, terwijl het Pegasusmuseum een prominente plek krijgt met ruimte voor militaire voertuigen. De Hagelandse Academie voor Beeldende Kunst huisvesten we in lichtrijke ateliers, waaronder een bijzondere 'kunstkuil' – een halfrond amfitheater dat zich uitstekend leent voor modeltekenen of -schilderen. Tussen het museum en de academie is er een multifunctionele binnenkoer die zowel dienst doet als buitenatelier voor kunstenaars als werkplaats voor de historische voertuigen.

Duurzame restauratie en adaptatie

De buitenschil van het complex benaderen we volgens een conserverende restauratiefilosofie, waarbij we verweerde baksteen en natuursteen vervangen en het voegwerk zorgvuldig herstellen. Zo respecteren we de massieve baksteenarchitectuur en integreren we hedendaagse oplossingen voor comfort, toegankelijkheid en duurzaamheid.

Het aanwezige vochtprobleem in de bastions pakken we aan door het groendak tijdelijk te verwijderen en later terug te plaatsen. Het bestaande grasland herbergt een waardevolle biodiversiteit – daarom bewaren we de toplaag van het grondpakket apart om het rijke zadenbestand te behouden. Na de werken kan de oorspronkelijke vegetatie zich zo weer spontaan ontwikkelen.

Toekomstgerichte aanpak

Onze aanpak kijkt verder dan alleen de eerste fase. Hoewel we nu focussen op een deel van de citadel, ontwerpen we de belevingsroute, het daklandschap en de technische systemen met het oog op toekomstige uitbreiding naar de overige delen van het complex.